Англи хэлний ярих буюу сонсох чадваруудыг дээшлүүлэх зөвлөмж
2019 оны 10-р сарын 21
Бидний харилцаа холбооны гол аргачлал буюу бидний хэл сурах явцад хамгийн түрүүнд орж ирдэг хоёр чадвар бол сонсгол буюу яриа бөгөөд, унших бичих чадвартай харьцуулбал эзэмшихэд харьцангуй хэцүү чадварууд юм. Тийм учраас энэхүү хоёр чадварыг хэрхэн үр дүнтэй сайжруулах вэ? Үргэлжлүүлэн уншаад мэдээд аваарай!
Сонсголын анхны практик
Бидний сонсголын анхны практик биднийг төрхөөс 4 сарын өмнө эхэлдэг, бид чихтэй болсноосоо хойш эхийн хоолой ба түүний ойр байгаа хүмүүсийн хоолойг сонсож эхэлдэг. Үүний дараа бид амьдралын анхны мөчөөс эхлээд төрөл бүрийн дуу хоолой, чимээнүүд сонсож тэдгээрийн өөрийн харсан зүйлтэйгээ холбож ойлгодог. Та хоёр нас хүрэхдээ гэр бүлийн хүмүүсийн яриаг сонссоноор аль хэдийн тодорхой хэмжээний үгийн баялагтай болсон байдаг, мөн тэдгээр үгнүүдийг та дуурайж давтаж хэлснээр ихэнх үгнүүдээ зөв тод хэлж сурсан байдаг. Харин та 3 нас хүрэх мөчид таны ой санамж сайжирч, хялбархан үлгэр, болсон явдлуудыг өөр цагаар хэлж чаддаг болсон байдаг. Бодоод үзвэл энэ бол байж болшгүй гайхамшигтай зүйл юм, гэсэн хэдий ч бид бүхэн төрөлх хэлээ энэхүү аргаар сурдаг.
Хүүхэд шиг сонсох
Яг л нялх хүүхэд байсан шигээ та хялбархнаар зүгээр сонсох гэдэг зүйлд дасахыг оролдоно уу. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэвэл та өгүүлбэр болгоны бүтэц буюу дүрмийг шинжиж хянахгүйгээр аливаа чимээ, харилцан ярианы утга санаан дээр төвлөрнө хэрэгтэй юм. Харин аливаа сонссон зүйлээ ойлгохгүйгээр сонсохоос бүү санаа зов. Учир нь та сонсох тусам төрөлх хэлээ сурах аргаар ойлгож эхлэх болно. Хэл сурах аргачлалаа эхлээд сонсгол, дараа нь үүнийг аман хэлбэрээр давтаж дуурайх дээр тулгуурлана уу.
Сайтар сонсох
Та өөрийнхөө дуулах чадварыг сайн бөгөөд сонсох тал дээр асуудалгүй хэмээн бодож байж магад. Гэхдээ сайн сонсогч байх нь таны бодсоноос хэцүү юм. Сонсох чадвар нь гурван төлөв дараалалтай байдаг:
- Хүлээж авах – Tа ярьж буй хүн дээр төвлөрч, бэлэн болсон бөгөөд сатаараагүй (өөр зүйлс бодох), бусад өөр зүйл хийгээгүй байх
- Хүлээх – Ярьж буй хүн яриагаа үргэлжлүүлж байх үед та төвлөрсөн хэвээр, өөрийн хариултыг бодохгүй байх. Мөн ярьж буй хүнийг тасалдуулахгүй байх
- Ойлгох – ярьсан хүний зүйлийг хүлээн авч, тухайн хүн юу илтгэх санаатай байсныг зөвхөн хэлсэн үгээр нь бус, уг хүний өнгө аяс, тэрээр нүүр тулсан тохиолдолд аман бус байдлаар илэрхийлсэн зүйлийг мөн ойлгохыг оролдох, учир нь сонссоноор та яриж сурдаг.
Сонсож сурах нь таны ярьж сурах эхлэл
Сонсголын дараа яриа орж ирдэг. Бид өмнө дурдсантай адилхан, та сонссон зүйлээ давтаж дуурайж байж ярьж сурдаг. Үүгээр бусдыг сонсож, өөрийн биеэр туршиж үзсэнээ хэрхэн урт өгүүлбэр зохиох, мөн болсон явдлын тухай ярьж сурдаг.
Ярьж сурахад маш их туршлага буюу давтлага шаардагдана – оролдох, алдаа гаргах, алдаагаа засах, амжилт гаргах, давтах. Та шинэ сурсан өгүүлбэр, үгсийг анхны удаадаа төгс гаргана хэмээн хүлээлттэй байж болохгүй, мөн та шинэ сурсан зүйлээ давтахгүйгээр тогтооно хэмээн найдаж болохгүй юм.
Та шинэ зүйл сонсож байхдаа тухайн ярьж буй хүний амны хөдөлгөөн буюу бусад гаргаж буй үйлдлийг анхаарах нь зөв юм. Учир нь таны сонсгол тухайн хүний гаргасан авиаг дурайхад тусалж, харин таны хараа тухайн хүний амны хөдөлгөөнийг дуурайхад тусалдаг. Ялангуяа та ‘th’ гэх мэт үсэг дарааллын авиаг гаргах үед дэмжлэг үзүүлдэг юм. Мөн та аливаа үгсийг сонсож дурайх үедээ тухайн ярьж буй хүний үгний дуудлага буюу өргөлтийг ажиглаж дуурайх нь зөв юм. Аливаа өгүүлбэрийн өнгө аяс нь өөрийн гэсэн хэвийн өргөлттэй байдаг, ихэвчлэн өгүүлбэрийн эхлэлийн өнгө аяс нь өргөлттэй байдаг бөгөөд төгсгөл нь бууралттай байдаг, мөн зарим чухал үгс дээр өнгө аяс нь илүү тодордог. Та өөрийн төрөлх хэлээрээ ярьж байх үедээ бодохгүйгээр эдгээр үйлдлүүдийг гүйцэтгэдэг, мөн та Англи хэл дээр үүнийг гүйцэтгэж сурах хэрэгтэй юм.
Чөлөөтэй ярьж сурах зөвлөмж
Хоёрдох хэл дээрээ цэвэр, чөлөөтэй ярьж сурахад мэдээж цаг хугацаа буюу давтлага хэрэгтэй, гэхдээ тэр түвшинд хүрэх таны замд дэмжлэг үзүүлэх арга зам байдаг:
Та ярьж эхлэхээсээ өмнө төрөлх хэлнээсээ шууд орчуулахгүйгээр эхлээд хэдэн секунд өөрийн ярих гэж буй зүйлээ тунгаана уу – Учир нь шууд орчуулж эхлэх нь өөрийн утга санаагаа англи хэлээр шууд илэрхийлэхээс хэцүү байдаг. Өөрийн гол санаагаа эхлээд бодож олоод, дараагаар үүнийг хялбараар англиар хэрхэн илтгэх аргаа бодож олох нь зөв юм.
Та ярьж эхлэхдээ харьцангуй удаанаар эхэлж, эвээ олсны дараа нь аль болох өөрийн хэвийн ярианы хурдаар илтгэх оролдлого хийх нь зохимжтой байдаг.
Мөн өөрийн хэлж буй үгсээ бичсэн маягаар нь бус, сонссон санамжаараа дуудах нь зөв.
Унаган хэлтэй хүмүүс дууддаг шиг та зарим үгсийг холбож дуудаж үзэх хэрэгтэй. Жишээлбэл, “Have a nice day!” гэдэг өгүүлбэр Ha va nais dei хэмээн дуудагддаг – ‘have’ буюу ‘a’ хоёр нь энэ нөхцөлд холбож дуудагдсан юм. Мөн ярьж байх үедээ I’ve, they’re, it’ll гэх мэт зарим үгсийн товчилсон хэлбэрүүдийг ашиглах нь зохимжтой байдаг, учир нь унаган Англи хэлтэй хүмүүс үүнийг түгээмэл ашигладаг.
But, and эсвэл so гэх мэт холбоос үгнүүдийг ашиглаж сурах нь танд хоёр өгүүлбэрийг хооронд нь холбож, илүү урт өгүүлбэр бүтээхэд туслах болно.
Хэрхэн давтах вэ?
Англи хэлний бүлгийн харилцан ярианы хичээл, мөн аливаа сэдвийн тухай ярилцах, эсвэл бодит амьдрал дээрх тохиолдлуудыг англи хэл дээр үйлдэж давтах, жишээлбэл галт тэрэгний тасалбар авах, ажлын ярилцлагад орох арга хэмжээнд идэвхтэй оролцож нэмэлт давтлага авснаар та яриагаа сайжруулах боломжтой болно.
Ганцаараа байх үедээ, ялангуяа бичгийн дасгал хийж байх үедээ чангаар уншиж дуудах нь таны яриаг сайжруулахад тусална.
Өөрийн бичсэн зүйлээ уншиж, мөн хоёроос гурван удаа үүнийгээ давтаж хэлж хэвших хэрэгтэй. Энэ нь сонин сонсогдож байгаа хэдий ч шинэ хэл сурч, давхар өөртөө итгэлтэй болох үр дүнтэй арга юм. Мөн өөрийн ярьж байгаа дуу хоолоогоо бичлэг болгон төрөлх хэлээр ярьж байгаа хүний хоолойтой харьцуулж үз.
Давтлага хийх журмаар дээрх зүйлүүдийг өөрийн аяндаа хийх курс дамжаанд хамрагд. Wall Street English-д хичээл бүр төрөлх хэлээ сурах аргачлал дээр суурилсан байдаг – эхлээд сонсоод, дараа нь үүнийг давтаж дуурайх, дараагаар үүнийг давтах. Бидний Аргачлалын холбоос луу орж бидний заах барилтай танилцана уу.
Таны харснаар сонсох буюу ярих хэмээх хоёр хэлний чадвар нь хоорондоо маш ойрхон холбоотой байдаг бөгөөд хэл сурахын эхлэл цэг нь байдаг. Дээрх чийглүүл-гийг мөрдөж өнөөдрөөс эхлэн Англи хэлийг төрөлх хэлээ сурч байгаатай адил байж болох хамгийн үр дүнтэй аргаа сураарай!
Та өөрийн Англи хэлний түвшинг бидний бэлдсэн хөгжилтэй тестээр тогтоогоорой!